II.MAHMUT DÖNEMİ ( 1808 - 1839 )
A- askeri Alanda :
· Alemdar Mustafa Paşa tarafından " Sekban-ı Cedit" adında askeri ocak kuruldu.Ancak yeniçerilerin isyanı sonucu bu askeri ocak kaldırıldı.
· Yeniçerilerden seçilerek "Eşkinci" adıyla yeni bir askeri ocak kuruldu. Ancak bir süre sonra yeniçeriler biz talim istemiyoruz diyerek, bu ocağın yapılanmasına karşı çıktılar.* Bunun üzerine sarayda büyük bir divan kurulmuş , Yeniçeri Ocağının kaldırılmasına karar verilmiştir. Halk,Esnaf,Medrese öğrencileri kaldırılmasını desteklediler.
· Yeniçeri Ocağı kaldırıldı. " Vaka-i Hayriye " ( Hayırlı Olay ) ( 1826 ) Böylece, yeniliklerin önündeki en önemli engellerden birisi kaldırılmış oldu.
· "Asakir-i Mansure-i Muhammedi ye" ( Muhammed'in askerleri) adıyla yeni bir askeri ocak kuruldu.
· Askeri Bando kuruldu. ( Mızıka-i Hümayun )
B- Hükümet ve Yönetim Alanında :
· Divan Örgütü kaldırılarak, yerine bakanlıklar kuruldu.
· Sadrazam "Başvekil" unvanını aldı. ( Başbakan )
· Devlet memurları, Dahiliye ( İç) ve Hariciye (Dış) olarak iki bölüme ayrıldı.
· Memurlar için Rütbe ve Nişan kabul olundu.
· Memurlara kıyafet zorunluluğu getirildi.
· Tüzük ve yönetmelikleri hazırlamak amacıyla çeşitli komisyonlar kuruldu.
· Memurların yargılanma işlerine bakmak üzere "Dar-üş-Şura-yı Bab-ı Ali" kuruldu.
· Bir fermanla, devletin bazı memur ve bazı halka uyguladığı Müsadere usulüne son verdi. Mülkiyet hakkı tanıdı. Müsadere : Devletin,memurun veya bazı halkın elindeki mallara el koyması demektir. Fermanı : " Bundan böyle saltanatın, millet için bir dehşet ve korku kaynağı değil, fakat bir destek olmasını istiyorum. Bunun için kişinin malına devletçe el konulması ( Müsadere) geleneğini kaldırıyorum"
· Memurlara maaş usulü getirildi.
· Osmanlı uyruğunda olan herkese tam bir din ve mezhep özgürlüğü tanıdı. Fermanı : " Tebaamdan Müslümanları ancak Camide, Hıristiyanları Kilisede , Musevileri de Havra'da tanımak isterim"
· Ayanlıklar kaldırıldı. Büyük eyaletler illere bölündü. İllerin merkeze bağlanmasıyla güçlü bir merkeziyetçi yapı oluşturuldu.
· Devlet görevlilerinin hediye ve rüşvet alması yasaklandı.
· Resmini yaptırarak , devlet dairelerine astırdı. ( Sonradan gelenekselleşti )
· İlk defa Posta ve Karantina teşkilatlarını kurdu.
· İlk defa askeri amaçlı nüfus sayımı yaptırdı. ( 2,5 Milyon Anadolu'da - 1,5 Milyon Rumeli'de erkek nüfus)
· Ülke içi gezi ve teftiş yöntemleriyle, yönetimi iyileştirmeye çalıştı.
C- Kültür Alanında :
· Medreselerin yanında yeni okullar açıldı.
· İlköğretim İstanbul'da zorunlu hale getirildi.
· Rüştiye ( Ortaokul ) ve Mekteb-i Ulum-u Edebiye adlı ,yüksek öğretime öğrenci yetiştirme amaçlı okullar açıldı.
· İlk kez Avrupa'ya öğrenci gönderildi.
· Devlet memuru yetiştirmek amacıyla , "Mekteb-i Maarif-i Adliye" kuruldu.
· Mekteb-i Harbiye ( Harp Okulu ) , Mekteb-i Tıbbiye ( Tıp Fakültesi ) , Mızıka-yı Hümayun ( Bando Okulu ) gibi yüksek okullar açıldı.
· Takvim-i Vekayi adlı ilk resmi gazete çıkarıldı.
D- Ekonomi Alanında :
· Yol yapımlarına önem verildi.
· Devlet memurları ve askerlerin yerli kumaş kullanması zorunluluğu getirildi.
· Çuha fabrikası kurulmasına çalışıldı ( Kumaş )
· Tüccar ve Esnafa, Avrupa mallarıyla rekebet edebilmesi için, gümrük kolaylıkları sağlandı.
· İngiltere ile yapılan 1838 Balta Limanı ticaret antlaşması , Osmanlı Devletinin zararına gelişmiş, dışa bağımlılığı artırmıştır.
|
